ماده: هر چیزی که دارای جرم باشد و فضایی را اشغال کند ( حجم) و از ذرات ریزتری به نام اتم یا مولکول تشکیل شده باشد (ماده) نامیده می شود.
ویژگی های ماده : جرم و حجم از ویژگی های هر ماده هستند از دیگر ویژگی های هر ماده این است که در میان ذره های سازنده ی ماده فضای خالی وجود دارد، ذره های سازنده ی ماده،پیوسته در حال حرکت و جنبش هستند و بین ذره های سازنده ی ماده ربایش وجود دارد.
حجم : مقدار فضایی که هر ماده یا جسم اشغال می کند ، حجم آن را مشخص می کند.حجم یک ماده مجموع حجم ذرات ان ماده و فضاهای خالی بین ذرات آن است. حجم را با واحدهای مترمکعب،سانتی مترمکعب اندازه می گیرند.حجم مایعات و گازها را با واحد لیتر هم بیان می کنند.
جرم : مقدار ماده ی تشکیل دهنده جسم را جرم می گویند.واحد اندازه گیری جرم ، کیلوگرم می باشد. جرم هر جسم به جرم مولکول ها و تعداد آن ها بستگی دارد.
وزن : وزن مقدار نیروی جاذبه ای است که از طرف زمین یا هر کره ی دیگر به جسم وارد می شود.بیش ترین وزن در کنار دریا می باشد و هر چه از سطح زمین دور شویم نیروی جاذبه کم تر و در نتیجه نیروی وزن هم کم تر خواهد شد.در سطح زمین وزن اجسام تقریبا 10 برابر جرم شان است. واحد اندازه گیری وزن ، نیوتن می باشد.
نیروی جاذبه ی ماه نیروی جاذبه ی کره ی زمین می باشد.
ساختمان مواد
همه ی مواد از ذره های بسیار کوچکی به نام اتم ساخته شده اند. اتم در زبان یونانی به معنای تجزیه ناپذیر است.
اتم کوچک ترین ذره ی هر ماده است که معمولا به صورت آزاد وجود ندارد بلکه به صورت ترکیب با اتم های دیگر است.
مولکول : کوچک ترین واحد سازنده ی هر ماده که خواص آن ماده را دارد و به حالت آزاد یافت می شود مولکول نام دارد. مولکول ها از اتصال دو یا چند اتم به یک دیگر به وجود می آیند.
دسته بندی مواد:
1- موا ساده (عنصر)
2- مواد ترکیب (مرکب)
3- مواد مخلوط
موا د ساده ( عنصر) : عنصر ماده ای است که ذره های سازنده آن اتم یا مولکول هایی هستند که از اتم های یکسان ساخته شده اند . اگر ساختمان ماده ای تنها از یک نوع اتم به کار رفته ویا اتم های سازنده ی یک ماده مثل هم باشند(یکسان باشند) و یا مولکول های آن ماده را نتوان به اتم های موا دیگر تجزیه نمو آن را ماده ی ساده(عنصر) می گویند.
دانشمندان تاکنون توانسته اند بیش از 109 عنصر را شناسایی کنند ولی از این میان تنها 91 عنصر در طبیعت یافت می شود و بقیه ی عنصرها در آزمایشگاه ساخته شده اند.
مواد ساده را می توان به دو گروه فلزها و نافلزها تقسیم کرد.
1- فلزها : مس،آهن،روی،سرب و... از فلزها هستند. فلزها سه ویژگی مهم دارند.: 1- سطح براق و درخشانی دارند.2- چکش خوارند یعنی به راحتی می توان آن ها را به شکل دیگری درآورد.3- رسانای جریان الکتریسته و گرما هستند.درمیان 109 عنصر شناخته شده 84 فلز وجود دارد. همه فلزها به جز جیوه در حالت عادی جامد هستند.
2- نافلزها: نافلزها در حالت جامد شکننده اند. بیش تر آن ها ظاهری غیر شفاف و نارسانا می باشند.(کربن تنها نافلز رسانای جریان برق است) مولکول هفت عنصر (نافلز)دواتمی است که عبارت اند از: هیدروژن ، اکسیژن ، نیتروژن، کلر،فلوئور(گاز) برم(مایع)ید(جامد)
گوگرد مولکول هشت اتمی و فسفر مولکول چهار اتمی دارد و مولکول گاز ازن از سه اتم اکسیژن ساخته شده است.
کربن عنصری (نافلز) جامد است که در طبیعت به دو شکل اصلی الماس و گرافیت(مغز مداد) یافت می شود که هر دو عنصر هستند و تنها تفاوت آن ها در طرز قرار گیری اتم هایشان می باشد.
مواد ترکیب : ترکیب ماده ای است که ذره های سازنده ی آن از اتصال دو یا چند اتم متفاوت ساخته شده اند. از به هم پیوستن دو یا چند ماده ی ساده یک ماده ی ترکیب تشکیل می شودکه این ماده با عناصر تشکیل دهنده ی خود هیچ شباهتی ندارد.مانند: آمونیاک(ترکیبی از هیدروژن و نیتروژن)، الکل معمولی(ترکیبی از کربن ،هیدروژن و اکسیژن).
خواص هر ماده ی ترکیب ،به نوع اتم های تشکیل دهنده ،تعداد اتم ها و شکل ساختمانی ترکیب (نحوه ی اتصال اتم ها) بستگی دارد.مثلا کربن دی اکسید و کربن مونواکسید هر دو از از اکسیژن و کربن تشکیل شده اند ولی تعداد اکسیژن ها در آن ها متفاوت است و این دو خواص متفاوتی دارند.
مواد مخلوط : اگر ذره های سازنده دو یا چند ماده ی مختلف با هم آمیخته شوند و خواص خود را حفظ کنند به آن مخلوط می گویند. مانند: خون،شیر، خاک،هوا و ...
مواد خالص : ماده ی خالص ماده ای است که اتم یا مولکول های سازنده ی ماده یکسان و از یک نوع هستند مثلا آب مقطر یک ماده ی خالص است زیرا تنها از مولکول های سه اتمی آب تشکیل شده است.
ماده ی ناخالص : بیش تر مواد موجود در طبیعت به صورت مخلوط هستند به طوری که شاید به ندرت بتوان یک ماده ی خالص مطابق تعریف علمی آن یافت خالص ترین ماده نیز همواره مقادیر بسیار ناچیزی از مواد دیگر به همراه دارد به این مواد همراه، ناخالصی می گویند پس همه ی مواد مخلوط، ماده ی ناخالص می باشند.
شناسایی ماده ی خالص : هر ماده ی خالص، دارای ویژگی های معینی می باشد که به ما امکان می دهد تا آن ماده را از مواد خالص دیگر تشخیص دهیم، حالت ظاهری ماده در دمای محیط (جامد،مایع،گازبودن)،رنگ،نقطه ی جوش،میزان رسانایی الکتریکی از جمله ی این ویژگی ها هستندکه به آن خواص فیزیکی می گویند. مثلا آب در دمای محیط(مایع)،رنگ(بی رنگ)،نقطه ی ذوب و انجماد(C 0)،نقطه ی جوش(C 100) و رسانایی الکتریکی آن (بسیار ناچیز) است.
حالات ماده: مواد در طبیعت به سه حالت(جامد،مایع و گاز)وجود دارد.حالت یک ماده به چگونگی نیروهای بین مولکولی (ربایش مولکول ها)،نحوه یقرار گرفتن مولکول ها و میزان جنبش آن ها بستگی دارد.
1- حالت جامد: مولکول ها بسیار نزدیک به هم قرار دارند به طوری که فقط می توانند سر جای خود تکان بخورند و چون مولکول ها فقط می توانند در جای خود بلرزند،مواد جامد شکل هندسی مشخصی دارند.
2- حالت مایع در بیش تر مایعات ،فاصله ی مولکول ا نسبت به حالت جامد بیش تر است.به همین خاطر مولکول ها آزادتر هستند و می توانند بچرخند و روی هم سر بخورند ،شکل مشخصی ندارند،جاری می شوند و شکل ظرف را به خود می گیرند.در سطح مایعات در ظرف،در جایی که نیروی جاذبه وجود دارد ،افقی قرار می گیرد.
3- حالت گاز : فاصله ی مولکول ها از یکدیگر نسبت به حالت جامد و مایع ،بسیار زیاد است. در نتیجه مولکول های گاز تقریبا آزاد هستند و می توانند آزادانه به هر سمتی حرکت کنند.(تقریبا نیروی ربایش وجود ندارد).
دورخورشيد گفته مي شود كه زمين اين مسير را درمدت 365 روز و6 ساعت مي پيمايد
